Cemal Paşa Kimdir

Cemal Paşa Kimdir

Cemal Paşa (1872-1922)

• Midilli’de doğan Ahmed Cemal, 1890’da Kuleli Askeri lisesini, 1895’te Harp okulunu ve Harp akademisini bitirdi. 1899’a kadar çeşitli yerlerde görev yaptıktan sonra, o tarihte, Selanik’te Talât Bey ve arkadaşlarıyla İttihat ve Terakki cemiyetini kurdu. Subayları padişahın istibdat yönetimine karşı bilinçlendirmek, İttihat ve Terakki cemiyetinin örgütünü orduda da kurmak görevini yüklendi. 1902’de Şark demiryolları Selanik hattı müfettişliğine, daha sonra Selanik Ordu müdürlüğü maliyet kurmay heyetine atandı. 23 Temmuz 1908’de Cavid, Talât ve Hafız Hakkı beylerle, İttihat ve Terakki umumi merkez: temsilcisi olarak İstanbul’a geldi.
• Bir süre Anadolu’da görev yapan Cemal Bey, 31 Mart Olayı’ndan sonra Üsküdar mutasarrıflığına atandı, (1909). Çukurova’da Ermeni isyanı çıkınca, kurmay yarbay rütbesiyle ve vali olarak Adana’ya gitti 1911’de Bağdat valiliğine atandıysa da, Balkan savaşı patlak verince, savaşa katılmak için İstanbul’a döndü.
• 23 Ocak 1913’te İttihat ve Terakkiciler Babıali’yi basarak Kâmil Paşa kabinesini devirdiler. Mahmud Şevket Paşa önderliğinde İttihat ve Terakki hükümetini kurdular ve Cemal Bey’e de İstanbul muhafızlığı görevini verdiler (1913).
• Enver Paşa Harbiye nazırı olunca, Cemal Bey’in rütbesi paşalığa yükseltildi (1914). Nafia ve Bahriye nazırlığına getirildi.
• Osmanlı devleti İkinci Dünya savaşına girince, Cemal Paşa’ya Bahriye nazırlığının yanı sıra, İkinci Ordu komutanlığı da verildi.
• Daha sonra, Cemal Paşa, hem Suriye’nin güvenliğini sağlaması, hem Mısır’ın İngilizlerin eline geçmesini engellemesi için Dördüncü Ordu komutanlığına atandı. Ne var ki. Mısır’a giren Osmanlı kuvvetleri, zamanında ve yeterli ikmal yapılamadığından geri çekilmek zorunda kaldı. «Kana! Harekatı» adı verilen ikinci hareket, daha büyük acılar getirdi : Cemal Paşa Osmanlı topraklarını savunmaya çabalarken, Arapların, yahudilerin ve hıristiyanların ihanetine uğradı, Dördüncü Ordu cephesi çözüldü, Suriye ve Filistin, İngilizlerin eline geçti. Harekatın başarısızlıkla sonuçlanmasının suçunu Cemal Pa- şa’ya yüklemek isteyenlerin çabası sonucu, Cemal Paşa görevden alındı. İstanbul’a gelen Cemal Paşa, İttihat ve Terakki genel merkezinde kendini savundu, suçsuzluğunu kanıtladı.”
• Osmanlı Devleti Birinci Dünya savaşından yenik çıkınca, Cemal Paşa önce Berlin’e, sonra Münih’e yerleşti. Bolşevik lider Kari B. Radek’in aracılığıyla Rusya’ya giderek. Türkistan’a dağılan tutsak Türk subaylarını Taşkent’te topladı. Bu subayları halkı bilinçlendirmekle görevlendirdi. Ama, Enver Paşa’nın Türkistan’a gelmesinden sonra Tiflis’e geçti ve Afganistan’a gitme hazırlıklarını yaparken, 22 Temmuz 1922’de Ermeni komitacılarınca öldürüldü. Önce Tiflis’e, sonra Erzurum şehitliğine gömüldü.
• Cemal Paşa, edebiyata ve bilimsel araştırmalara da meraklıydı. 1898’de Plevne Müdafaası adlı bir kitap yazdı; eski yapıtlara ilişkin incelemeler yaptı ve anılarını (Cemal Paşa Hatıratı, 1913-1922-1923) yayımladı.